مجله اکسیراز
فرآیند عصارهگیری از گیاهان دارویی چگونه انجام میشود؟

عصارههای گیاهی (Herbal Extracts) فرآوردههایی هستند که از بخشهای مختلف گیاهان دارویی—مانند برگ، ریشه، ساقه یا گل—از طریق روشهای استخراجی نظیر خیساندن (maceration)، تقطیر، یا استخراج با حلال تهیه میشوند. هدف اصلی این فرآیند، جداسازی ترکیبات فعال بیولوژیکی گیاه است؛ ترکیباتی که دارای اثرات دارویی، درمانی یا تغذیهای شناختهشده هستند، از جمله آلکالوئیدها، فلاونوئیدها، فنولها و ترپنوئیدها.
انتخاب نوع گیاه، بخش مورد استفاده، نوع حلال، دما، زمان و فشار از عوامل کلیدی در کیفیت نهایی عصاره محسوب میشوند. بسته به نوع ماده مؤثر، عصاره میتواند به شکلهای مختلفی مانند مایع، نیمهجامد (رزین)، یا پودر خشک عرضه شود. در تولید صنعتی، استانداردسازی عصارهها بر اساس درصد مشخصی از ترکیب مؤثر (marker compound) انجام میگیرد تا کیفیت و کارایی آنها در درمانهای طبیعی تضمین شود.
عصارههای گیاهی در داروسازی، طب سنتی، آرایشی-بهداشتی، صنایع غذایی و مکملهای تغذیهای کاربرد گستردهای دارند. مطالعات علمی متعددی اثربخشی آنها را در حوزههایی مانند کاهش التهاب، تقویت سیستم ایمنی، آنتیاکسیدان قوی، آرامبخشی و بهبود عملکرد دستگاه گوارش تأیید کردهاند. با توجه به گرایش روزافزون به درمانهای طبیعی، عصارههای گیاهی جایگاه ویژهای در ترکیب درمانهای مکمل و پیشگیرانه پیدا کردهاند.